İnsanlık tarihi boyunca insanların ticaret,eğitim, meslek … gibi alanlarında matematiğe duyduğu ihtiyaç her devirde her medeniyette kendisini yoğun bir şekilde hissettirmiştir. Aşağıda tarihte öne çıkan bazı medeniyetlerin matematiğe olan katkılarına inceleyelim.
Mezopotamya (Sümerler, Babiller)
• MÖ 3000’lerden itibaren matematiksel bilgiler mevcuttur.
• 60 tabanlı sayı sistemi kullanıldı (bugün saat ve dakika sistemlerinde hâlâ etkisi görülür).
• Basit denklemler, alan-hacim hesapları, çarpım tabloları geliştirilmiştir.
• Çivi yazısıyla tabletlerde birçok matematiksel problem çözümleri yer alır.
Antik Mısır
• MÖ 2000’lerden itibaren geometri uygulamaları gelişmiştir.
• Piramit yapımı ve arazi ölçümünde geometriyi uyguladılar.
• Ahmes (Rhind) papirüsü gibi belgelerde kesirler ve işlemler bulunur.
• 10 tabanlı sayı sistemini kullandılar.
Antik Yunan
• Matematik ilk kez soyut bir bilim olarak sistematikleştirildi.
• Pisagor, Öklid, Arşimet, Apollonius gibi isimler çok sayıda kuram geliştirdi.
• Aksiyomatik yaklaşım Öklid’in "Elementler" adlı eseriyle zirveye ulaştı.
• Sayı teorisi ve geometrinin temelleri bu dönemde atıldı.
Hint Medeniyeti
• Sıfırın sembolü ve kullanımını geliştirdiler.
• Aryabhata, Brahmagupta ve Bhaskara gibi matematikçiler trigonometri, cebir ve sonsuz serilerle ilgilendi.
• Onluk sayı sisteminin gelişmesinde çok büyük katkıları oldu.
• Hint matematiği daha sonra İslam dünyasına ve oradan Avrupa'ya aktı.
İslam Medeniyeti (8.–14. yüzyıl)
• Eski Yunan, Hint ve Pers matematiğini Arapça'ya çevirdiler ve geliştirdiler.
• El-Harezmi cebiri sistematik hale getirdi; algoritma kavramı ortaya çıktı.
• Ömer Hayyam, Nasirüddin Tusi gibi bilim insanları cebir ve geometriyi geliştirdi.
• Trigonometri bağımsız bir bilim dalı olarak oluştu.
• Gözlemevleri ve bilim merkezlerinde matematik astronomiyle birlikte gelişti.
Orta Çağ Avrupa’sı
• Uzun süre durgunluk yaşandı, ama Haçlı Seferleri ve Endülüs etkisiyle İslam dünyasından matematik bilgisi aktarıldı.
1. yüzyıldan itibaren çeviri hareketleriyle Arapça eserler Latince’ye çevrildi.
• Fibonacci, Hint-Arap rakam sistemini Avrupa’ya tanıttı.
Rönesans ve Modern Avrupa
• Matematik, doğa bilimlerinin temeli haline geldi.
• Descartes, Fermat, Newton, Leibniz gibi isimler analitik geometri, kalkülüs ve olasılık kuramı gibi alanlarda devrim yaptı.
• Matematik uygulamadan soyut düşünceye doğru evrildi.
1. ve 19. yüzyıllarda Gauss, Euler, Cauchy, Riemann gibi isimlerle teorik matematik çok hızlı ilerledi.
Modern Dönem (20. yüzyıl – Günümüz)
• Matematik artık sadece sayı ve şekiller değil, mantık, soyut cebir, kümeler, topoloji, bilgisayar bilimi gibi alanları da kapsıyor.
• Alan Turing, Gödel, Hilbert, von Neumann gibi isimler matematiğin sınırlarını yeniden tanımladı.
• Günümüzde yapay zekâ, kriptografi, kuantum fiziği gibi alanlarda matematik kilit rol oynamaktadır.
Asırlardır her medeniyet kendisinden önce bulunan kuralları geliştirmiş ve yeni kurallar keşfederek kendilerinden sonra gelen insanlara yol açmışlardır. Bugün ve yarın insanlık yaşamı devam ettikçe matematiğe olan ihtiyaç devam edecek ve daha nice yeni kurallar keşfedilerek matematik hayatımıza ışık tutmaya devam edecektir.
Matematik Öğretmeni